«Η πόρτα του στούντιο ηχογράφησης όπου δούλευα, συνόρευε με ένα από τα μεγάλα στούντιο ζωγραφικής στο Τμήμα Καλών Τεχνών. Πήγα να πιώ ένα φλιτζάνι καφέ, αφήνοντας την πόρτα ανοιχτή. Όταν επέστρεψα, βρήκα τον συνήθως πολύβουο χώρο που έσφυζε από κίνηση και ζωή, να είναι αφύσικα υποτονικός. Οι άνθρωποι κινούνταν πολύ πιο αργά, ενώ κάποιοι κάθονταν μόνοι, κλαίγοντας! Έμεινα σαστισμένος μέχρι που κατάλαβα, ότι φεύγοντας είχα αφήσει την κασέτα να παίζει και ότι οι άνθρωποι αυτοί, είχαν συγκλονιστεί από το τραγούδι που άκουγαν, με τους στίχους Jesus’ blood never failed me yet».
O Gavin Bryars είναι Άγγλος συνθέτης και κοντραμπασίστας, γεννημένος το 1943. Στη μουσική του καριέρα ασχολήθηκε με τη τζαζ, τον ελεύθερο αυτοσχεδιασμό, τον μινιμαλισμό, τον ιστορικισμό, την avant-garde και την πειραματική μουσική. Το 1971 ο Bryars συνεργαζόταν με τον φίλο του Alan Power για τη δημιουργία μιας ταινίας με θέμα ανθρώπους που ζούσαν στο δρόμο υπό σκληρές συνθήκες σε γνωστές περιοχές του Λονδίνου. Κατά τη διάρκεια των γυρισμάτων, πολλοί απ’ αυτούς τραγουδούσαν μεθυσμένοι στην κάμερα- άλλοτε κομμάτια όπερας, άλλοτε συναισθηματικές μπαλάντες. Ανάμεσά τους ξεχώρισε ένας ηλικιωμένος άντρας, ο οποίος όντας νηφάλιος, τραγούδησε ένα χριστιανικό τραγούδι, με τους στίχους “Jesus’blood never failed me yet, this one thing I know, for he loves me so”, που σημαίνει ‘το αίμα του Ιησού δεν με έχει απογοητεύσει ποτέ ως τώρα, αυτό το ξέρω με σιγουριά, γιατί εκείνος μ’ αγαπάει βαθιά ’. Η ταινία τελικά ολοκληρώθηκε χωρίς να συμπεριληφθεί σ’ αυτή το συγκεκριμένο στιγμιότυπο, ο Bryars όμως πήρε για δική του χρήση όλα τα αχρησιμοποίητα καταγεγραμμένα αρχεία, συμπεριλαμβανομένου και αυτού. Όταν άκουσε το υλικό στο σπίτι του, διαπίστωσε ότι το τραγούδι αυτό ήταν συντονισμένο με το πιάνο και άρχισε να παίζει αυτοσχεδιάζοντας μια απλή συνοδεία. Παρατήρησε τότε, ότι το πρώτο τμήμα του τραγουδιού σχημάτισε μια ελαφρώς απρόβλεπτη, αλλά λειτουργική λούπα. Έτσι, ο συνθέτης πήρε μαζί του το ιδιαίτερο ηχογράφημα στο Τμήμα Καλών Τεχνών στο Leicester όπου εργαζόταν, με τη πρόθεση να το ενορχηστρώσει.
Η οφθαλμοφανής συναισθηματική επίδραση που είχε η -ωμή ακόμα- εκδοχή του τραγουδιού αυτού στο απρόσκλητο κοινό που απλά έτυχε να βρίσκεται εκεί, ήταν αρκετή για να πειστεί ο Bryars για τη δύναμη που έκρυβε η εύθραυστη φωνή αυτού του ταλαιπωρημένου από τη ζωή γεροντάκου και το βάθος των λέξεων που ξεστόμισε.
Ήταν λες και κάτι, έκανε όλους αυτούς τους ανθρώπους να επιβραδύνουν το γοργό τους βάδισμα και να πάψουν τις μεταξύ τους συζητήσεις.
Ήταν λες και κάτι τους τράβηξε κοντά του, τους καθήλωσε και τους ανάγκασε απαλά να νιώσουν κάτι πέρα για πέρα αληθινό.
Πολύ αργότερα, όταν σε μια συνέντευξη ο Bryars ρωτήθηκε για την πνευματική διάσταση του κομματιού, ενώ δεν δηλώνει να ασπάζεται τη χριστιανική πίστη, απάντησε με τον εξής εκπληκτικό τρόπο:
«Όταν άκουσα για πρώτη φορά αυτόν τον γέρο να τραγουδάει, άκουσα έναν άνθρωπο αντιμέτωπο με τον πόνο και τα βάσανα μιας απίστευτα δύσκολης ζωής. Αλλά η συμπεριφορά του μέσα σε αυτές τις συνθήκες, ξεπερνούσε την αναμενόμενη και φυσική ανθρώπινη αντίδραση. Δεν παραπονέθηκε, ούτε έκλαψε. Ήταν αξιοπρεπής, ως και αισιόδοξος θα έλεγα, γιατί σίγουρα ακούω αισιοδοξία στη φωνή του. Μπορώ ακόμη και να φανταστώ ότι χαμογελούσε καθώς τραγουδούσε, δηλαδή το άκρως αντίθετο από αυτό που θα περίμενε κανείς στην κατάσταση αυτού του ανθρώπου. Έτσι, το να παρατηρείς κάποιον να ξεπερνάει αυτό που του έφερε η τύχη του στη ζωή, είναι απίστευτα συγκινητικό. Είναι μια θελκτική σιγουριά που όλοι μας θα θέλαμε να μπορούσαμε να βιώσουμε. Όλοι μας ελπίζουμε ότι όταν τελικά έρθει η στιγμή ν’ αντιμετωπίσουμε το θάνατο, θα μπορέσουμε να το διαχειριστούμε καλά, αλλά αυτό παραμένει κάτι άγνωστο, κάτι που απλά δεν γνωρίζουμε πώς θα είναι. Αν και ο άνθρωπος αυτός πέθανε πριν προλάβει να ακούσει τι είχα κάνει με το τραγούδι του -ήταν σίγουρα κοντά στα 80 όταν τον ηχογραφήσαμε- το κομμάτι παραμένει ως μια εκφραστική και ταπεινή μαρτυρία του πνεύματος και της αισιοδοξίας του. Η όλη εμπειρία σίγουρα με έπεισε για τη συναισθηματική δύναμη της μουσικής, προσθέτοντας μια απλή και σταδιακά εξελισσόμενη ορχηστρική συνοδεία, με σεβασμό προς την αρχοντιά και κυρίως την απλή πίστη αυτού του άστεγου ανθρώπου».
Στη συνέχεια υπήρξαν κι άλλοι καλλιτέχνες της secular μουσικής που επέλεξαν να ερμηνεύσουν το κομμάτι αυτό, όπως η εκκεντρική, άγρια και συνάμα σπαρακτική Lingua Ignota, οι ACME με τους Roomful of Τeeth, ο Maxence Cyrin. Ανάμεσά τους και ο θρυλικός Tom Waits, ο οποίος είπε ότι ένιωσε βαθιά συγκίνηση όταν πρωτοάκουσε το κομμάτι και ότι είναι για εκείνον πολύ σημαντικό. Και αυτούς, κάτι στο κομμάτι τους τράβηξε. Ήταν σίγουρα η ίδια δύναμη που τράβηξε και τους παραβρισκόμενους στην αίθουσα Καλών Τεχνών.
Παράδοξοι στίχοι, παράδοξη ερμηνεία, παράδοξη στάση ζωής… Μια αγάπη, της οποίας το crescendo βρίσκεται στα πιο μηδαμινά, τιποτένια, ίσως βρώμικα, μα ταπεινά μέρη αυτού του κόσμου, είναι σίγουρα παράδοξη. Αυτή η αγάπη όμως τελικά δημιουργεί αριστουργήματα.
Για κλείσιμο -ή με τη μουσική ορολογία, coda- ένα ρητό του ζωγράφου Camille Pissarro:
«Ευλογημένος είναι εκείνος, ο οποίος βλέπει ομορφιά σε ταπεινά μέρη, όπου οι άλλοι δεν βλέπουν τίποτα».
